Historia

Stowarzyszenie Kolegium Lekarzy Rodzinnych w Polsce (KLRwP) powstało, w czerwcu 1992 roku. Powołane zostało przez grupę 34 lekarzy upatrujących przyszłość podstawowej opieki zdrowotnej w medycynie rodzinnej. Organizacja powstała w celu opracowania strategii wdrożenia instytucji lekarza rodzinnego do systemu ochrony zdrowia w Polsce.

Wśród założycieli byli m. in. parlamentarzyści poseł Marek Balicki oraz śp. senator Zofia Kuratowska, nauczyciele akademiccy: prof. Rafał Niżankowski, prof. Tadeusz Tołłoczko, śp. prof. Maciej Latalski, śp. prof. Tadeusz Chruściel, a także prof. Adam Windak, dr hab. Tomasz Tomasik, dr med. Jacek Putz, dr Jacek Łuczak – lekarze, którzy od lat aktywnie działają w Kolegium i z wielkimi sukcesami kreują kształt polskiej medycyny rodzinnej. 

Wzorem dla powstającego wówczas stowarzyszenia było Royal College of General Practitioners w Wielkiej Brytanii oraz podobne organizacje zrzeszające lekarzy rodzinnych w Europie (Holandia, Dania), Kanadzie i Stanach Zjednoczonych.

KLRwP, jako pierwsza polska organizacja zrzeszająca lekarzy rodzinnych, w 1996, po blisko rocznym procesie oceny działalności zostało przyjęte do Światowej Organizacji Kolegiów i Stowarzyszeń Lekarzy Rodzinnych (WONCA). Kolegium Lekarzy Rodzinnych w Polsce jest profesjonalnym i naukowym towarzystwem lekarzy rodzinnych konsekwentnie działającym na rzecz budowy i rozwoju systemu ochrony zdrowia wysokiej jakości, służącego zdrowiu, godności i dobremu samopoczuciu wszystkich ludzi. Kolegium wypełnia swoją misję rozwijając i reprezentując specjalność, jaką jest medycyna rodzinna; pielęgnując wysokie standardy kształcenia lekarzy rodzinnych na wszystkich etapach edukacji medycznej; wspierając rozwój badań naukowych w medycynie rodzinnej; rozpowszechniając wiedzę o medycynie rodzinnej w społeczeństwie, a także służąc wsparciem swoim członkom w rozwoju zawodowym, naukowym oraz w wykonywaniu praktyki lekarza rodzinnego. Poprzez swoje działania Kolegium chce doprowadzić do sytuacji, w której każdy obywatel i jego rodzina znajdować się będą pod opieką kompetentnego lekarza rodzinnego.

KLRwP aktywnie uczestniczy w procesie przekształceń systemu ochrony zdrowia. Szczególnym obszarem zainteresowania jest podstawowa opieka zdrowotna oraz jej zadania i miejsce w systemie ochrony zdrowia.

Najważniejsze cele KLRwP:

• Wspieranie lekarzy rodzinnych w wykonywaniu praktyki
• Wspieranie rozwoju zawodowego i naukowego lekarzy rodzinnych
• Kształtowanie modelu podstawowej opieki zdrowotnej, którego podstawą jest medycyna rodzinna

Realizując swoje cele Kolegium sięga po różnorodne środki i metody. Dbałość o jakość świadczeń medycznych, udzielanych w praktykach lekarzy rodzinnych była i jest jednym z najważniejszych priorytetów Kolegium.

Od 9 lat nasza organizacja systematycznie opracowuje i publikuje wytyczne postępowania w różnych jednostkach i problemach klinicznych, korzystając w tym celu z wiarygodnej metodologii oraz najlepszych dostępnych źródeł i dowodów naukowych. W ślad za wytycznymi przygotowywane są pakiety edukacyjne, zamieszczane na naszej stronie internetowej, z których może skorzystać każdy lekarz, nie tylko członek Kolegium. Organizujemy liczne szkolenia, kursy i konferencje. Niektóre z nich mają charakter cykliczny i na dobre wpisały się do kalendarza naszych aktywności. Od 11 lat regularnie co miesiąc ukazuje się nasz organ prasowy - pismo "Lekarz Rodzinny". 

Od wielu lat Kolegium propaguje nowoczesne, systematyczne podejście do problemu jakości. Dało temu wyraz organizując Szkołę Tutorów - liderów małych grup lekarzy rodzinnych, wspólnie analizujących i poprawiających jakość świadczonych przez siebie usług. Kolejny krok, to program akredytacji praktyk lekarzy rodzinnych. Jego osią jest zestaw kilkudziesięciu standardów, jednoznacznie oddzielających praktykę marną od pożądanej. Kolegium Lekarzy Rodzinnych w Polsce to także organizacja o bardzo wyraźnych ambicjach naukowych. Regularnie organizujemy zjazdy, konferencje i kongresy, na których lekarze rodzinni, ale i specjaliści zainteresowani różnymi aspektami podstawowej opieki zdrowotnej, prezentują swój dorobek. 

DLACZEGO MEDYCYNA RODZINNA?

Medycyna rodzinna zrodziła się z tęsknoty za wolnym, samodzielnym zawodem, a także z tęsknoty pacjenta za lekarzem – przyjacielem, na którego można liczyć nie tylko w sytuacjach wyjątkowych, ale także i w codziennych problemach; lekarzem rodzinnym zapewniającym ciągłą, zintegrowaną opiekę jednostce lub rodzinie, którego pacjentami są zarówno osoby jak i populacje.

Do lekarza rodzinnego może przyjść każdy ze swoimi problemami zdrowotnymi, dolegliwościami i pytaniami, gdyż zajmie się on każdą osobą i wszystkimi kwestiami medycznymi, które mogą wystąpić naraz. Lekarz rodzinny często widzi pacjentów z niecharakterystycznymi dolegliwościami, które mogą kryć różne przypadłości. W przeciwieństwie do lekarzy innych specjalności, którzy zajmują się wyselekcjonowanymi lub skierowanymi pacjentami i którzy skupiają się na określonej części bądź funkcji ciała, sposób działania lekarza rodzinnego jest holistyczny, w tym sensie iż zajmuje się on „częściami uwzględniając całość”. Pracując na „pierwszej linii” kontaktu pacjenta z systemem opieki zdrowotnej, lekarz rodzinny zajmuje się wszelakimi jego dolegliwościami, które mogą stanowić zarówno częste jak i rzadkie, ostre jak i przewlekłe schorzenia, a nawet czasem zupełnie pozamedyczne problemy. Już pół wieku temu zaobserwowano, że dobrze przygotowany lekarz rodzinny, dysponujący odpowiednimi możliwościami, jest w stanie zaspokoić ponad 90% potrzeb zdrowotnych swoich pacjentów. Mimo gwałtownego rozwoju technologii medycznych obserwacja ta pozostaje wciąż aktualna i ma zastosowanie także w odniesieniu do dzieci.

Kompetentny lekarz rodzinny wie jak leczyć częste i złożone problemy zdrowotne. Stosuje szeroki wachlarz metod począwszy od „czujnej obserwacji”, poprzez techniki edukacyjne, farmakoterapię opartą na potwierdzonych danych, do małych zabiegów chirurgicznych włącznie. Lekarz rodzinny podejmuje swoje decyzje bazując na znajomości lokalnej epidemiologii, którą łączy z oceną indywidualnej sytuacji pacjenta. Gdy nie może postawić pewnego rozpoznania, stawia rozpoznanie objawowe, wyklucza ostre, poważne stany i zaleca czujne wyczekiwanie, instruując pacjenta jak postępować w różnych wariantach rozwijającej się sytuacji. Lekarz rodzinny dokonuje też oceny zagrożeń, zestawiając zalety oraz wady interwencji medycznych i profilaktycznych, próbując zapobiec szkodom jatrogennym, zapewniając poradę opartą na aktualnej wiedzy medycznej i odniesioną do indywidualnej sytuacji pacjenta.

Pacjenci wiążą się z lekarzami rodzinnymi na lata. Trzy czwarte wszystkich zarejestrowanych u wybranego lekarza pacjentów zgłosi się do jego praktyki przynajmniej raz na rok. Umożliwia to przygotowanemu do tego lekarzowi rodzinnemu, bardziej niż komukolwiek innemu, włączenie się w działania profilaktyczne u poszczególnych pacjentów oraz na poziomie populacji praktyki. Znając status społeczno-ekonomiczny swoich pacjentów, zapewniając im podstawową .opiekę zdrowotną może on próbować wpływać na zdrowie, w tym na przebieg, rokowania i efektywność interwencji w chorobach przewlekłych. Stwierdzono też, że zwiększenie liczby lekarzy rodzinnych, a nie specjalistów jakiejkolwiek innej dyscypliny, wpływa korzystnie na obniżenie śmiertelności w określonej populacji.

Lekarz rodzinny zapewnia opiekę medyczną każdej osobie: młodszej, starszej, o różnych korzeniach kulturowych, etnicznych i społecznych. Dwie trzecie spośród osób powyżej 65. roku życia ma dwie lub więcej choroby przewlekłe. Opiekę medyczną nad takimi osobami lekarz rodzinny często sprawuje we współpracy z innymi specjalistami.

Szczególnym wyzwaniem w takiej sytuacji jest koordynacja działań diagnostycznych i terapeutycznych, między innymi w celu unikania sytuacji, w której leczenie jednej choroby, czy stosowanie wielu leków źle wpływa na inną.

Lekarz rodzinny może zapewnić zindywidualizowaną opiekę. Opiekując się pacjentem bierze pod uwagę jego cechy osobiste, takie jak wiek, płeć, oczekiwania i poglądy. Uwzględnia otoczenie w którym pacjent mieszka, kontekst społeczny i socjalny, w wymiarze fizycznym i psychologicznym. Takie zintegrowane podejście odpowiada w dużej mierze za efektywność opieki medycznej w medycynie rodzinnej. Zorientowany na pacjenta lekarz rodzinny może być w stanie wspierać go jako przewodnik i zaufany doradca przy dokonywaniu wyborów opcji najlepiej odpowiadających pacjentowi, a także przyczynić się do efektywnego wykorzystywania zasobów opieki zdrowotnej oraz zapobiegania jatrogennym szkodom i medykalizacji opieki.

W coraz większym stopniu lekarz rodzinny staje wobec problemów relacji w miejscu zamieszkania pacjentów oraz następujących tam zmian (w rodzinach pełnych i niepełnych, w relacjach międzypokoleniowych, osób mieszkających samotnie). Jego rola jako lekarza może być wtedy trudna i niejasna, choć oczekiwana. Podobnie pacjenci zwracają się do lekarza rodzinnego ze sprawami związanymi z ich pracą. Zróżnicowanie zdrowia można w dużym stopniu przypisać warunkom społeczno-ekonomicznym otoczenia, w którym ludzie się rodzą, wzrastają, żyją i pracują. Lekarz rodzinny zwraca uwagę na czynniki, które mogłyby szkodzić zdrowiu, a współpracując z lokalnym samorządem, instytucjami publicznymi, religijnymi i organizacjami pozarządowymi ma szansę na działania profilaktyczne oraz inne prowadzące do tego by poziom opieki odpowiadał poziomowi potrzeb.

Praktyka lekarza rodzinnego jest zlokalizowana niedaleko miejsca zamieszkania pacjentów, dostępna bez barier finansowych i skierowań, a pacjent zna miejsce i zasady uzyskania pomocy w ostrych stanach poza godzinami jej otwarcia. Ciągłość opieki zapewnianej przez lekarza rodzinnego przyczynia się do budowy zaufania pomiędzy pacjentem a lekarzem, stanowiącego istotny warunek efektywności podejmowanych działań.

Pacjenci, szczególnie starsi, przewlekle chorzy i ciężko chorzy, cenią sobie personalną ciągłość opieki. Budowany przez lata związek lekarza rodzinnego z pacjentem umożliwia mu oferowanie dostosowanej do pacjenta opieki przy złożonych problemach oraz przy opiece paliatywnej.

Istotna jest rola zespołu opieki podstawowej, w którym szczególną rolę odgrywają pielęgniarki i położne rodzinne. Spójne, jednolite, ukierunkowane na pacjenta podejście do opieki przez wszystkich członków zespołu, w dużej mierze stanowi o satysfakcji pacjenta oraz efektywności opieki, w tym mniejszej liczby badań dodatkowych, krótszych wizyt, mniejszej liczby hospitalizacji.

prof. dr hab. n. med. Maciek Godycki-Ćwirko
prof. dr hab. n. med. Adam Windak